Over mij

Mijn foto
De Brabant-Collectie is in 1837 in 's-Hertogenbosch opgericht door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant en wordt sinds 1986 beheerd door de bibliotheek van de Universiteit van Tilburg

maandag 30 mei 2016

Brabant en de wielersport

Bijna had de in Nuenen geboren Steven Kruijswijk geschiedenis kunnen schrijven door winnaar te worden van de Giro d'Italia 2016. Van de 14e tot de 19e etappe heerstte hij in deze wielerwedstrijd en droeg de roze leiderstrui. Helaas verloor hij afgelopen vrijdag de koppositie door een onfortuinlijke valpartij. Desalniettemin zette hij een prima prestatie neer en eindigde gisteren op een vierde plaats.
Een andere Brabantse wielerheld die zijn leiderstrui af moest staan door een valpartij is Wim van Est (Fijnaart 1923 - Roosendaal 2003). Op 16 juli 1951 was hij de eerste Nederlander die de gele trui mocht dragen na een etappezege in de Tour de France. Echter, daags na deze rit viel hij tijdens een afdaling in een zeventig meter diep ravijn (hetgeen hij overigens zonder noemenswaardige blessures doorstond).
In onze collectie bevindt zich onderstaande door Van Est gesigneerde foto, opgenomen in een plakboek van Lambert Melissen, auteur en onderwijzer te Zevenbergen.
Foto Van Mechelen-Steenbergen
Plakboek van Lambert Melissen
KHS D 185
De tekst op de foto luidt: Met alle sympathie voor mijn sportvriend Han(?) Melissen. Wim van Est. Naast de foto heeft Melissen in zijn plakboek de bijnaam van Van Est geschreven: IJzeren Willem. Melissen maakte in de jaren '50 radioprogramma's, onder andere 'Het Brabants Halfuur' voor de KRO. Tijdens de uitzending van 18 september 1955, die geheel in het teken stond van sport in Brabant, was Van Est een van zijn studiogasten.

Brabant kent ook zijn "kleine" wielerhelden, winnaars van een van de vele plaatselijke wedstrijden. Gaston Remery (1924-2014) portretteerde deze wielrenners.
Duizel, 1960
© Gaston Remery / Brabant-Collectie, Tilburg University
Eersel, 1962
© Gaston Remery / Brabant-Collectie, Tilburg University
Ook legde hij de zegening van de fietsen vast, zoals hier in Eersel (1960). Voorafgaand aan een grote wedstrijd werden 's morgens na afloop van de heilige mis op het Kerkplein de jonge wielrenners met hun fiets gezegend. Het Brabantse wielersportmagazine Helden (vindplaats T 10683) publiceerde najaar 2015 een artikel over het zegenen van de wielrenfiets (pag. 5-8).
Eersel, 1960 © Gaston Remery / Brabant-Collectie, Tilburg University

Meer lezen over de wielersport in Brabant? Lees dan hier onze eerder verschenen blogs.

zaterdag 21 mei 2016

De Heilig Bloedprocessie in Boxtel

In onder andere Boxtel en Boxmeer vindt jaarlijks de Bloedprocessie oftewel Heilige Bloedviering plaats. Deze traditie wordt momenteel weer in volle glorie gevierd. De bloedprocessie in Boxtel, daterend van vóór 1380, wordt dit weekend op Drievuldigheidszondag gehouden. Op 22 mei om 15.00 uur trekken zo'n 500 figuranten in historische kostuums door Boxtel als eerbetoon aan het Heilig Bloedwonder.
Gedachtenisprentje Miraculeus H. Bloed van Boxtel, XIVde eeuw
  met twee engelen en het altaardoek (corporale)
op de achterzijde korte historie van Mirakel en aflaatgebed
tekening Aug.van Os
driekleurendruk, 6.5 x 11 cm
Boxtel: J.P. Tielen, 1924
 ML / 131.33.1 Boxt (1)
Het Bloedmirakel van Boxtel ontstond uit het voorval dat priester Eligius van den Aker midden 14e eeuw per ongeluk de kelk met geconsacreerde wijn omstootte op de altaardwaal en het corporale op het Driekoningenaltaar van de Sint-Petruskerk te Boxtel. De vlekken bleken bloedvlekken te zijn. De priester probeerde deze uit te wassen bij de nabijgelegen Boxtelse Watermolen. Hij verborg de doeken jarenlang en onthulde zijn geheim pas op zijn sterfbed. Deze drie traditionele elementen (Eligius bij het altaar, het uitwassen en Eligius op zijn sterfbed) zijn hieronder te zien op het gedachtenisprentje.
Gedachtenisprentje Mirakel H. Bloed Boxtel XIVe eeuw 
op de achterzijde korte historie van H. Bloed en aflaatgebed
autotypie, gekleurd, 9.8 x 6.8 cm
Utrecht: Steenberg, 25 mei 1924
 ML / 131.33.1 Boxt (2)
Op onderstaand bedevaartvaantje zijn twee van de drie traditionele elementen te zien. Daarnaast zijn aan de linkerzijde drie medaillons afgebeeld: het altaardoek met de bloedvlekken, de Petruskerk en het wapen van Boxtel.
Bedevaartvaantje Miraculeus H. Bloed te Boxtel 14e eeuw
cliché Verhees, tekening H. van Amelsvoort
kleurendruk, 27 x 36 cm
Boxtel: Firma Wilhelm van Eupen, 1924
 ML / 131.34.1 Boxt (3)
Eenmaal per jaar werden de doeken aan het volk getoond. Zo werd Boxtel al vroeg een bedevaartsplaats. De bedevaartgangers bezochten ook een heilige put op de plek waar de priester de doeken zou hebben gewassen. Deze put is verdwenen toen de loop van de Dommel door de protestantse overheid verlegd werd. Bedevaartgangers uit de omgeving van Tilburg bleven echter nog tot in de 20e eeuw veel waarde hechten aan het water van de Dommel en vulden hier - net als in Lourdes - flesjes om van de heilzame werking van het water te profiteren. 

In de pelgrimage naar Boxtel kwam verandering toen de Heilig Bloeddoeken na de Vrede van Münster (1648) tijdens de protestantse overheersing naar het katholieke Antwerpen en later, in 1652, naar Hoogstraten (België) zijn gebracht. De echte processie verdween, maar een verering voor het Heilige Bloedwonder bleef bestaan. 
Cort verhael van het miraculeus H. Bloedt ons liefs heeren Jesu Christi het welck sich eertydts verthoont heeft tot Boxtel in 't omstooten van den geconsacreerden kelck in het H. Sacrificie der Misse, nu hondert jaeren berustende tot Hooghstraeten, 
T'Antwerpen: by Alexander Everaerts, 1752
 TRE C 2153 
Vanaf tweede helft 19e eeuw werd getracht de doeken terug te krijgen. Pas in 1924 keert één doek, het corporale, terug naar Boxtel. Vanaf dat jaar wordt deze weer in de jaarlijkse processie meegedragen. Dit gegeven was aanleiding voor de uitgave van veel devotionalia. In 1924-1925 werd zelfs een processiepark aangelegd, het Heilig BloedparkNa de oorlog voerde de processie niet meer door het park, maar door het centrum van het dorp. Ook het Heilig Sacrament (een geconsacreerde hostie in een monstrans) mocht meegedragen worden in deze huldestoet.
In 1949 vernieuwde Tilburger Lucas van Hoek de opzet van de processie. De stoet voor het Heilig Bloed bestond vanaf dat jaar uit vijf delen: een openingsgroep, een bijbelse groep, een liturgische groep, een historische groep en een Mariagroep. In 1949 en 1952 vond daarnaast in de open lucht een Heilig Bloedspel plaats.
Vorig jaar is de Heilig Bloedprocessie in Boxtel op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland geplaatst.
Affiche van de Heilig Bloedprocessie
boekdruk, 55.5 x 41.8 cm
Boxtel: Firma J.P. Tielen, 1960
ML / 131.35.1 Boxt (1)

maandag 16 mei 2016

Nationale Vogelweek in Het Jaar van de Kievit

Op 14 mei jl. is de Nationale Vogelweek van start gegaan. Gedurende deze week, die duurt tot en met 22 mei, worden allerlei activiteiten en vogelexcursies georganiseerd in het hele land. De organisatie is in handen van Vogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek Nederland. Dit is een uitgelezen kans voor iedereen om kennis te maken met de vogelrijkdom van ons land.

Een vogel die u mogelijk tijdens een van deze excursies kan zien, is de kievit. In ons blogbericht van 14 juni 2012 hebben we al aandacht besteed aan deze kleurrijke weidevogel in het kader van de blogreeks Nederlandsche Vogelen. Cornelis Nozeman, maker van dit standaardwerk, was in zijn tijd (18e eeuw) al onder de indruk van de kievit. Was het toen nog een algemeen voorkomende soort, momenteel heeft de kievit het zwaar te verduren in Nederland. Halverwege de jaren '90 nam het aantal broedparen van onze bekendste weidevogel snel af. Momenteel is de afname zelfs bijna 5% per jaar. Reden genoeg om 2016 uit te roepen tot Jaar van de Kievit
Oorzaak van de afname is hoogstwaarschijnlijk te wijten aan het feit dat de overlevingskansen van de jonge kuikens erg laag is. Dit jaar zal hier nader onderzoek naar verricht worden.

Hieronder ziet u een afbeelding van de kievit uit de boekenreeks van Nozeman.
C. Nozeman, M. Houttuyn, C. Sepp, J.C. Sepp:
Nederlandsche vogelen volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven
KOD 041 G 01
Zoals eerder aangekondigd, is in 2014 een facsimile uitgave verschenen van de vijfdelige reeks De Nederlandsche Vogelen (1770-1829) van Cornelis Nozeman en Christiaan Sepp. Deze uitgave is opgenomen in onze collectie.
Signatuur: CBM L 00501